Solferino, botten, schedels en Rode Kruis

Solferino is een historisch en idyllisch dorpje op 12 km ten zuiden van het Gardameer, gelegen in de provincie Mantova te midden van de Morenische heuvels. Het plaatsje met een van de mooiste pleinen van de Morenische heuvels en de toren La Rocca speelt een belangrijke rol in de geschiedenis van Italië en is zeker een bezoek waard als je bij het Gardameer bent.

Op 24 juni 1859 vond hier de Slag bij Solferino en San Martino plaats tussen de Fransen, de Italianen en de Oostenrijkers. Deze strijd was een cruciale stap voor de eenmaking van Italië en leidde tot de oprichting van het Internationale Rode Kruis. Het huidige Italië bestond nog niet in 1859. Het gebied van de Colline Moreniche werd op dat moment gedomineerd door de Oostenrijkers. Om de Oostenrijkers te verjagen, sloot het Piemontese-Sardische leger, onder leiding van Vittorio Emanuele II, een alliantie met het Franse leger van Napoleon III.

Samen versloegen ze na een negen uur durende strijd de Oostenrijkse keizer Frans Jozef I. La Battaglia di San Solferino e San Martino staat bekend als een van de bloedigste veldslagen ooit. Er vielen meer dan 5000 doden en 40.000 gewonden bij deze veldslag.

Rode Kruis

Onder impuls van Henri Dunant hielp de plaatselijke bevolking bij het verzorgen van de gewonden en het begraven van de gesneuvelden in ondiepe grafkuilen. Later werden de beenderen ondergebracht in twee knekelhuizen, in een kerk in Solferino en een kapel in San Martino. Dunant was zo aangeslagen door de tragische gebeurtenissen en gevolgen van de veldslag, dat hij, eenmaal terug in zijn thuisland Zwitserland, besloot zijn ervaringen op te tekenen in een boek, Un Souvenir de Solferino. In dit boek ontvouwde hij het plan om een organisatie te beginnen die in tijden van oorlog op een neutrale manier, voor zowel vriend als vijand ter plekke moest zijn voor de verzorging van de gewonden. Dunants droom werd vrij snel werkelijkheid; op 26 oktober 1863 werd het Rode Kruis opgericht.

Getuigenissen van deze gruwelijke veldslag vind je terug in de monumenten en bezienswaardigheden van Solferino.

La Rocca

Deze vierkante toren is gelegen in het gelijknamige park, Parco della Rocca op de hoogste Morenische heuvel in Solferino. De toren dateert uit 1022, is 23 meter hoog en wordt ook wel La Spia d’Italia, de Spion van Italië,  genoemd omwille van zijn strategische ligging. In de burcht worden kaarten, schilderijen, uniformen en andere voorwerpen tentoongesteld die herinneren aan de veldslag. Een gemakkelijke houten trap zonder treden brengt je naar la Sala dei Sovrani, de Zaal van de Soevereinen, met de portretten op ware grootte van Victor-Emanuel II en Napoleon III. Nog wat hoger op het dakterras heb je bij helder weer een prachtig en uniek uitzicht: van het Gardameer tot de Alpen en van de Povlakte tot de Apennijnen. Een bezoek aan La Rocca is een must je als in Solferino bent!

Il Memoriale

Aan het einde van un viale di cipressi of een laan met cipressen kom je aan bij het gedenkteken van het Rode Kruis in Solferino, opgericht in 1959 ter ere van Henri Dunant. Deze Zwitserse zakenman was zo aangegrepen door de afschuwelijke taferelen van de veldslag dat hij op het idee kwam om een vrijwilligersorganisatie, het Rode Kruis, op te richten. Het monument met het rode kruis in het midden staat symbool voor het motto van Dunant: Tutti Fratelli of Allemaal Broeders. Aan de rechterkant lees je op marmeren blokken de namen van al de landen die deel uitmaken van het Rode Kruis en de Rode Halve Maan.

In Solferino staat sinds kort ook een bronzen standbeeld van Henry Dunant. Ter gelegenheid van de honderdvijftigste verjaardag van het Verdrag van Génève in 1864 (voor de verbetering van het lot van de gewonden in oorlog) en van de oprichting van het Italiaanse Rode Kruis werd op 21 juni 2014 een standbeeld van Henry Dunant ingehuldigd.

Piazza Castello

Op de terugweg van il Memoriale zie je in de verte een toren met een originele koepel. Als je links onder de boog van deze toren of la Torre civica loopt, kom je op Piazza Castello. Op dit plein stond in de elfde eeuw een kasteel dat later in de 16de eeuw door Orazio Gonzaga werd gewijzigd toen hij er zijn residentie van maakte. In het midden van het plein staat de kerk van San Nicola, de patroonheilige van Solferino. Van het kasteel daarentegen is, op enkele oude omheiningsmuren na, bijna niets meer over. Het is een van de mooiste pleinen van de Morenische heuvels en het decor voor heel wat evenementen. Op zonnige dagen kan je van dit grote terras het heuvellandschap, het Gardameer en de Alpen aanschouwen en genieten van betoverende panorama’s. Bij helder weer kun je vanaf dit plein het schiereiland van Sirmione en de Rocca di Manerba aan de westkant van het Gardameer zien liggen.

Ossario

In het knekelhuis van de kerk van San Pietro in Vincoli, Sint Pieter in ketens, bevinden zich 1413 schedels en 7000 botten van gesneuvelde soldaten. Dit tafereel van beenderen die kriskras door elkaar liggen zonder onderscheid te maken tussen rang, ras en nationaliteit is zeer aangrijpend. Links van de kerk vind je een bronzen borstbeeld van Napoleon III en aan de rechterkant een kleine stenen piramide ter nagedachtenis van de franse generaal Auger, die omkwam in de strijd.

Museum

In het historisch museum van Solferino vind je extra informatie (ook in Engels, Duits en Frans) over de veldslag: documenten, foto’s, kaarten, tekeningen, voorwerpen, uniformen, wapens en allerlei herinneringen. De grote kanonnen in de centrale zaal waren heel belangrijk tijdens de veldslag en beslissend voor de overwinning van de Frans-Italiaanse troepen op de Oostenrijkse. Lees ook het artikel over de toren van San Martino delle Battaglia en het bijbehorende museum.

Herdenking

Elk jaar in juni wordt op het complex van San Martino della Battaglia de veldslag nagespeeld. Een groots spektakel met Italiaanse en buitenlandse figuranten in historische kostuums, met rennende paarden, koetsen, geweren en kanonnen die de geschiedenis tot leven brengen. In onze Agenda vind je de juiste datum van dit spectaculaire evenement.

Gastronomie

In de lokale restaurantjes en trattoria’s kan je de typische capunsèi, een soort gnocchi op basis van brood en kaas proeven met een glasje DOC wijn uit de heuvels.

Dit artikel is een bijdrage van An Beirens, eigenaresse van B&B Carpe Diem in Solferino.